Niejednorodna arabeska – „Książka z obrazkami bez obrazków, Hans Christian Andersen

Na Książkę z obrazkami bez obrazków składają się trzydzieści trzy miniatury literackie, których głównym narratorem jest Księżyc, leniwie snujący swe opowieści w następujące po sobie, kolejne wieczory. To jego oczyma autor – Hans Christian Andersen – dokumentuje rzeczywistość. Tę tworzą wycinki, skrawki, urywki, przebłyski codzienności ludzi z całego świata. Dotyczą one przekrojowych miejsc, usytuowane zostały zaś w różnym czasie. Znajdziemy tutaj zatem opowieści z Paryża, Rzymu, Frankfurtu, Hagi i Tyrolu, szwedzkiej Uppsali, wybrzeża Grenlandii czy z serca Chin lub Indii. Przeniesiemy się do pustynnej krainy Libii – Fezzanu oraz miasta umarłych, czyli Pompejów. Różnorodność ta przedstawiona została w miniaturce o baśniowej, fantastycznej konwencji, jak sam pisarz przyznaje, to cyt. niejednorodna arabeska.

Twórca jednych z najbardziej znanych baśni dla dzieci niniejszymi miniaturami próbuje sportretować życie ludzi wraz z całym wachlarzem towarzyszących im emocji, począwszy od odmalowania najmniejszych radości (jak przykładowo w Wieczorze jedenastym unikatowych chwil, gdy po hucznym weselu świeżo poślubieni małżonkowie z utęsknieniem padają sobie w ramiona, ciesząc się rozkoszną chwilą bycia razem), trosk, zawodu i rozczarowań (jak w przypadku Wieczoru dziewiętnastego, podczas którego na deskach teatru wyśmiano debiut młodego aktora) czy niemego przerażenia (historia Wieczoru trzydziestego pierwszego, podczas którego matka obawia się o życie swoje dzieci, które zachwyciły się niespodziewaną wizytą niedźwiedzia).

W obrazach tych nie brak elementów baśniowości, grozy i fantastyki. Warstwę baśniową tworzy przede wszystkim główny narrator – Księżyc, ale też zgrabnie przemycone pomniejsze elementy, zarówno folklorystyczne jak i nieprawdopodobne. Opowiadania wzbogaca poetycki język, liczne niedopowiedzenia oraz przebijająca się, wyraźna romantyczna nuta. Andersen skupia się na naturze ludzkiej, wzorem równych mu twórców romantyzmu, eksponując w znacznej mierze jej uczuciową i duchową stronę.

Punktowe i nielinearne spojrzenie na świat jako całość, rwane i wyrwane rzeczywistości w czasie i przestrzeni historie, jak i wplecione weń niepokojące ilustracje i szkice rozbudzają apetyt na ciąg dalszy. Autor pozostawił sporych rozmiarów, frustrujący margines niedopowiedzeń, pozwalając tym samym odbiorcy na własną interpretację historii oraz dopisanie im dalszego ciągu. To konwencja, która nie daje spokoju, wywołuje uczucie niepewności oraz niedosytu, ale też konwencja, która może irytować.  Zbiór fantazji, które zakwalifikować trzeba jako klasykę skierowaną wyłącznie dla dorosłego odbiorcy.

Tytuł: Książka z obrazkami bez obrazków
Autor: Hans Christian Andersen
Przekład: Bogusława Sochańska
Wydawnictwo: Driada
Rok wydania: 2018
Ilość stron: 104