Kafkowski los – „Tylko góry będą ci przyjaciółmi”, Behrouz Boochani

Tylko góry będą ci przyjaciółmi jest książką nietypową pod wieloma względami. Napisana została w ekstremalnie trudnych warunkach – w australijskim obozie dla uchodźców w Manus w Papui – Nowej Gwinei, gdzie uwięziono jej autora, kurdyjskiego pisarza i dziennikarza – Behrouza Boochaniego. Choć jest to książka stricte z gatunku literatury obozowej, cechuje ją wyraźna, poetycka nuta, co czyni z niniejszej pozycji rzecz nietuzinkową i głęboko zapadająca w pamięć.

Wybitna wrażliwość Kurda przebija przez narrację, czyniąc ze suchej literatury faktu poruszającą, liryczną powieść, będącą świadectwem jawnego łamania praw ludzkich. Co istotne, utwór ów napisany został w szczególnych okolicznościach. Autor fragmentaryczne zapiski przesyłał z murów więzienia za pośrednictwem komunikatora internetowego z przemyconego smartfona. Wycinki narracji, skrzętnie zebrane w całość składają się na ogólny i jakże szokujący obraz dramatu, na jaki skazani zostali irańscy uchodźcy przez władze Australii.

Opowieść ta swój bieg bierze na przemytniczej łodzi, na której to autor wraz z kilkudziesięcioma uchodźcami  próbuje przedostać się z Indonezji do Australii. Próba ta na samym już początku naznaczona jest pechem, gdyż łódź wywraca się, a jej pasażerowie skazani zostają na dramatyczną walkę z żywiołem, o swoje życie. Fakt ów naznacza Behrouza Boochaniego, który miesiącami walczyć będzie z lękiem przed śmiercią z powodu utopienia. Choć udaje się uratować zarówno samą łódź jak i jej pasażerów, nie udaje się niestety podarować podróżującym wolności. Przechwyceni zostają przez australijskie władze i umieszczeni w obozie w Manus.

Więzień to kawał mięsa, obdarzony umysłem, wiecznie wędrującym pomiędzy najmroczniejszymi, najnudniejszymi, najbardziej wyświechtanymi scenami. (…) Więzień jest jeńcem historii własnego życia.

Książka ta stanowi zatrważającą kronikę losu nie tylko samego Behrouza Boichaniego, który to spędził w obozie prawie pięć lat, ale również współosadzonych z nim towarzyszy. Osoby te pozbawione zostały wolności bez postawienia im zarzutów, bez aktu oskarżenia oraz bez wyroku. Na obraz ten dodatkowo składają się opisy nieludzkich, urągających godności ludzkiej warunków bytowych, w których głód i brak jakichkolwiek warunków sanitarnych, znęcanie się psychiczne są dla osadzonych na porządku dziennym. Tylko góry będą ci przyjaciółmi to kurdyjskie przysłowie, którego przesłaniem jest pesymistyczna prawda, by nie ufać nikomu. Kafkowski los, jaki przypadł w udziale Behrouz Boochani jest niestety gorzkim jego potwierdzeniem.

Kontrastem dla opisanych w książce okrutnych warunków jest piękno słowa oraz dojmująco bolesna prawda, jakim operuje Kurd. Behrouz Boochani odważnie walczy piórem, a walka ta koncentruje się w obrębie zmagania się z niesprawiedliwością i bezdusznością systemu. Jego książka jest głośnym krzykiem jednostki przeciw surowym ramom ogromnej machiny, w której, niczym w głośnym manifeście czynił Émil Zola, głośno wołając J’accuse, autor wskazuje winnych, ale i dowodzi, iż słowa nadal mają potęgę i ogromną moc, bez  jednoczesnej utraty swojego artyzmu.

Tytuł: Tylko góry będą ci przyjaciółmi
Autor: Behrouz Boochani
Przekład: Tomasz S. Gałązka
Wydawnictwo: Książkowe Klimaty || Artage.pl
Rok wydania: 2021
Ilość stron: 394