Dopóki pamięć trwa – „Powrót. Ojcowie, synowie i kraj pomiędzy nimi”, Hisham Matar

Mawia się, że człowiek żyje dopóty, dopóki trwa pamięć o nim. Ta właśnie maksyma zdawała się przyświecać libijskiemu z pochodzenia pisarzowi, Hishamowi Matarowi podczas prac nad powieścią Powrót. Ojcowie, synowie i kraj pomiędzy nimi. Uhonorowana w 2017 roku Nagrodą Pulitzera książka, choć jest opowieścią o powrocie Autora po latach emigracji w ojczyste strony, do rodzimej Libii, przede wszystkim jednak przywołuje szokującą historię jego ojca, Dżaballaha Matara.

Dżaballah Matar

Czołowy aktywista opozycji w Libii latami dążył do obalenia reżimu Muammara al-Kaddafiego. Niewygodna dla libijskiego rządu działalność dysydenta spowodowała, iż ten, wraz ze swoją najbliższą rodziną, zmuszony został do życia na emigracji. Przeniósł się do Kairu, swoich synów odesłał do szkół z internatem w Szwajcarii oraz Wielkiej Brytanii. Ostrożność ta nie uchroniła jednak rodziny przed tragedią. W 1990 roku Matar został porwany i wydany władzom libijskim, które to zdecydowały osadzić mężczyznę więzieniu politycznym Abu Salim w Trypolisie, gdzie prawdopodobnie przebywał kilka lat, aż do głośnego buntu więźniów w 1996 roku. Zaraz po aresztowaniu słuch po nim zaginął, jedynie przemycony list pozwolił rodzinie ustalić miejsce jego pobytu. Z racji faktu, iż więzienie to owiane było wątpliwą sławą (znane było ze skrajnie trudnych warunków bytowych oraz okrucieństwa), korespondencja szybko ustała. Synowie i matka skazani zostali na życie w niepewności i niewiedzy, co do jego dalszych losów Dżaballaha.

Powrót

Po trzydziestu latach od masakry, jaka miała miejsce w więzieniu, (w której to zginęło ponad 1200 więźniów), Hisham Matar podejmuje się karkołomnego zadania – decyduje się na powrót do wyzwolonej Libii, gdzie stara się dotrzeć do faktów, które umożliwiłyby prześledzenie rozwoju wypadków i losów ojca oraz ewentualne odnalezienie go żywego, na co wbrew logice i zdrowemu rozsądkowi cały czas żywi nikłe, ale jednak nadzieje. 

Fabuła powieści w znacznej mierze opiera się zatem na autentycznych wydarzeniach, jakie dotknęły Hishama Matara. Pisarz w sposób obrazowy ukazuje cienie bycia synem opozycjonisty. Nie skupia się li jedynie na tej tematyce, a sama publikacja nie jest jego autobiografią sensu stricte. Książka jest wielowymiarowym reportażem, w którym pisarz kreśli obraz intymnej i trudnej podróży do Libii w celu odkrycia prawdy o losach swojego ojca. To próba usystematyzowania nie tylko wiedzy o nim, ale i pragnienie uporządkowania emocji towarzyszących zarówno okolicznościom jego aresztowania i przetrzymywania, jak i samemu powrotowi w ojczyste strony.

Tło społeczno-polityczne

Autor odkrywa zarówno przed sobą, jak i przed czytelnikiem rodzimy kraj w czasach jego politycznego przełomu. Migawki z życia codziennego, pochylenie się nad kulturą, sztuką i historią kraju w sposób naturalny zazębiają się ze snutą (nota bene druzgoczącą i przejmującą) historią, stając się jej subtelnym dopełnieniem. Ale to nie ta warstwa czyni z omawianej powieści rzecz wyjątkową. Główny ton książce nadają relacje międzyludzkie. Rodzina jawi się tutaj jako komórka kluczowa. To właśnie dzięki szczerej miłości, oddaniu, zażyłości i solidarności poszczególnych jej członków jak i dzięki pomocy osób postronnych, autorowi udaje się ze szczątkowych informacji odtworzyć całą historię, która latami nie dawała mu spokoju ni ukojenia.

Na szczególną uwagę zasługuje forma powieści. Napisana została w sposób nieoczywisty, narracja prowadzona została w sposób nielinearny, wymusza tym samym na czytelniku lekturę w skupieniu. Nie jest to jednak forma męcząca, pisarz wyśmienicie dozuje napięcie. Kształt ten, wraz z pięknym, dojrzałym, niemal poetyckim stylem wespół z solidnym tłem społeczno-politycznym określić można mianem wyjątkowo atrakcyjnego.

Non omnis moriar

Powrót. Ojcowie, synowie i kraj pomiędzy nimi, pod względem podjętego tematu jest opowieścią zatrważającą i przygnębiającą.  Sumarycznie jawi się jednak, jako powieść kojąca i emocjonalnie wyważona. Swoją książką syn oddaje ojcu zamierzony i winny mu hołd, nie pozwalając tym samym, by pamięć o nim została zatarta w bezduszny sposób. Człowiek żyje dopóty, dopóki trwa pamięć o nim. Właśnie tą książką Matar to udowadnia.

Tytuł: Powrót. Ojcowie, synowie i kraj pomiędzy nimi
Autor: Hisham Matar
Wydawnictwo: Czarne
Rok wydania: 2018
Ilość stron: 270
Przekład: Hanna Jankowska

Jednym zdaniem

Porywająca autobiografia syna jednego z czołowych działaczy opozycyjnych Libii - Dżaballaha Matara. Powieść wielowymiarowa, w sposób rzeczowy przywołująca migawki z życia codziennego, kulturę, sztukę i historię Libii, obrazowo ukazująca relacje rodzin arabskich oraz obnażająca brutalną prawdę o reżimie Kaddafiego. Napisana w sposób ponadprzeciętny.

— Dominika Rygiel
Postawisz mi kawę?
2 komentarzy
1 Polubienie
Poprzedni wpis: Filozofia kontra górale – „Historia filozofii po góralsku”, ks. Józef TischnerNastępny wpis: Bagno stereotypów – „Błoto”, Hillary Jordan

Zobacz także

Komentarze

  • DeVi

    22 kwietnia 2018 at 11:36
    Odpowiedz

    Tematyka całościowa ksiazki mnie nie interesuje jednakże sa pewne fragmenty jakimi mnie zainteresowałaś. Chociażby sam zamysl. Reportaże czytam rzadko i tylko wtedy kiedy sa dobre. Dlatego jesli tak bardzo polecasz jest możliwość ze przeczytalabym ze względu an to co napisałaś i te fragmenty ktore mogłyby mi sie spodobać i wciągnąć :) Myślę, że poczułabym wtedy to coś. PS: Podoba mi się ta ocena które się tak kołuje. Fajny mechanizm.

  • Słodkie okruszki

    21 kwietnia 2018 at 10:13
    Odpowiedz

    Ciekawa książka, choć przyznam że nie jest to moja tematyka ;) Pozdrawiam

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

O mnie

Z wykształcenia romanistka. Z zamiłowania czytelniczka. Pełna skrajności. Z jednej strony pielęgnująca w sobie ciekawość i wrażliwość dziecka, z drugiej krytycznie patrząca na świat.

Postaw mi kawę na buycoffee.to

Odwiedź mnie na

Bookiecik na YouTube

Najnowsze wpisy
Kalendarz
marzec 2024
P W Ś C P S N
 123
45678910
11121314151617
18192021222324
25262728293031
Najbardziej popularne
Najczęściej komentowane
Patroni
Archiwum