Jej zabytkowe centrum wpisane jest na listę światowego dziedzictwa UNESCO. Oferuje tyle kulturowych (i nie tylko) atrakcji, iż pozostaje z najczęściej odwiedzanych przez turystów stolic europejskich. Praga, bo o niej mowa, to jednak nie tylko architektoniczna perełka, którą można się zachwycić, ale też miejsce, w którym niejeden książkoholik znajdzie coś dla siebie. Przemierzając jej ulice powinnam zatem czuć się jak ryba w wodzie. Poniekąd tak było, niemniej stolica Czech niekoniecznie rozkochała mnie w sobie w takim stopniu, jak myślałam, że to uczyni. Nie można odmówić jej uroku i piękna a ilość miejsc związanych z literaturą jest imponująca. Odwiedziłam sporo z nich. Niektóre mnie zachwyciły, niektóre zaś pozostawiły w odczuciu rozczarowującego niedosytu. Przed Państwem najważniejsze punkty programu mojej wycieczki po Pradze, z wyszczególnionymi mocnymi punktami jak i subiektywnymi uwagami odnośnie tego, co poszło nie do końca po mojej (czy też prażan) myśli.
Franz Kafka
Jako że Franz Kafka urodził się w Pradze i przez sporą część życia był ściśle związany z miastem (tu się urodził, uczył i pracował), nie może dziwić więc fakt, iż prażanie i prażanki chętnie promują jego nazwisko. Przemierzając ulice miasta nie tylko raz za razem natykać będziemy się na liczne tablice pamiątkowe przywieszone na kolejnych budynkach czy kolejne pomniki pisarza, ale również kawiarnie czy sklepiki ze sławy Kafki czerpią garściami, z chęcią korzystając zarówno z jego nazwiska jak i wizerunku. Tak więc jak niejedna kawiarnia nosić będzie nazwę „Kafka” tak i niejeden sklepik z pamiątkami oferować będzie gadżety z jego portretem, autografem czy ryciną. Niby świetnie, bo w mieście czuć kafkowskiego ducha. Z drugiej zaś strony nie sposób odebrać wrażenia, że Praga odcina po prostu kupony od jego sławy. Najbardziej rzuca się to w oczy w miejscu ściśle dedykowanym jego życiu i twórczości, czyli w Muzeum Franza Kafki.
Muzeum Franza Kafki
Cihelná 2b, 118 00 Praha 1, Malá Strana
Muzeum mieści się w ścisłym centrum miasta, po lewej stronie Wełtawy, tuż nieopodal Mostu Karola, w urokliwym domku mieszczącym się przy małym placyku, w centrum którego znajdziemy również rzeźbę „Sikających” autorstwa Davida Černego z 2004. Rzeźba, tuż obok ogromnych literek K, będących imponującym zaproszeniem do wejścia do muzeum, jest już atrakcją samą w sobie, mężczyźni oddają bowiem mocz do basenu w kształcie Czech, a strumień wody wypływający z ich penisów jest regulowany wysyłką SMSa.
PLUSY
- Ekspozycja zachwyca klaustrofobiczną, niebywale duszną, kameralną i mroczną aurą
- Pomieszczenia spowija mrok, czerń, a wszystko dopełnia klimatyczna muzyka
- Obezwładniające jest pomieszczenie wypełnione szafami na akta osobowe, dedykowane książce „Proces”
- Pojedyncze ekspozycje są interaktywne
- Pomieszczenia wypełniają najważniejsze i najbardziej reprezentatywne cytaty z twórczości pisarza
- Dostępna toaleta
MINUSY
- Biletu nie kupimy w budynku, w którym mieści się muzeum, o czym pogubiony turysta zostaje powiadomiony w sposób zaskakująco nieuprzejmy i opryskliwy
- Cena rodzinnego bilety jest horrendalnie wysoka i nieadekwatna do zebranych w muzeum eksponatów (porównywalna do ceny biletu rodzinnego pozwalającego zwiedzić kompleks zamkowy na Hradczanach)
- Eksponowane rękopisy w większości są kserokopiami rękopisów Kafki
- Eksponaty podpisane są wyłącznie w języku angielskim i nie ma wyboru innego języka
- Informacje przedstawione są w większości powieleniem tych ogólnodostępnych w serwisie Wikipedia
- Mała powierzchnia ekspozycji
- Zakaz robienia zdjęć
- Niemiła obsługa
PODSUMOWANIE:
Z założenia miejsce z potencjałem. W praktyce zaś miejsce mocno rozczarowujące. Cennik nieadekwatny zarówno do jakości prezentowanych eksponatów jak i do powierzchni ekspozycji. Ot, muzeum zrobione „na siłę”, będącym doskonałym dowodem na wspomniane we wstępie „odcinanie kuponów”. Za tę kwotę zdecydowanie bardziej warto zwiedzić Zamek Królewski i przylegające doń kościoły wraz ze Złotą Uliczk łącznie , na której to również znajdziemy ślady Kafki.
Złota Uliczka i domek, w którym pomieszkiwał Kafka
Zlatá Ulička u Daliborky 38, Praha 11900 (Hradczany)
Odwiedzając Hradczany warto oczywiście zajrzeć do Zamku Praskiego (w jednej z komnat znajdziemy klimatyczną królewską bibliotekę ze starymi woluminami), odwiedzić gotycką Katedrę św. Wita, Wacława i Wojciecha oraz Bazylikę Św. Jerzego. Kupując najtańszy bilet dodatkowo będziemy mogli zajrzeć na Złotą Uliczkę, przy której w rządku mieszczą się malutkie, niemalże lilipucie domki, w których mieszkali okoliczni rzemieślnicy a w roku 1916 pomieszkiwał u swojej siostry nikt inny jak bohater naszej wycieczki – Franz. Legenda głosi, że w miejscu tym napisał aż sześć swoich opowiadań. Obecnie w domku mieści się sklep z pamiątkami dedykowanymi pisarzowi, od koszulek z jego wizerunkiem po długopisy z nadrukowanym jego podpisem.
PLUSY
- Budynek urokliwy i odpowiednio oznaczony (nie sposób go przegapić)
- W środku sklepik z kafkowskimi gadżetami
MINUSY
- mała powierzchnia zarówno przed domkiem jak i wewnątrz
- natłok turystów
- tłok uniemożliwiający bliższe zapoznanie się z miejscówką czy zrobienie zdjęcia
RADA:
Warto odwiedzić to miejsce z samego rana, gdy jeszcze rzeka turystów nie wyleje się na tę skromną i wąziutką uliczkę. Im późniejsza godzina, tym większe prawdopodobieństwo tłumów (najdotkliwsze są japońskie wycieczki), uniemożliwiających zrobienie zdjęcia czy po prostu rozkoszowania się urokiem i aurą zabytku.
Obrotowa głowa Kafki
Charvátova, 110 00 Nové Město
Wprawiana w ruch ogromna głowa praskiego syna autorstwa Davida Černego mieści się na Nowym Mieście, wetknięta niepozornie tuż nieopodal jednego z centrum handlowego. Imponuje wielkością, mierzy ponad 10 metrów i skonstruowana została z 42 paneli wykonanych z nierdzewnej stali, które wprawiane w ruch sprawiają, iż głowa odwraca się na cztery strony świata.
PLUSY
- Atrakcja bezpłatna i ogólnodostępna
- Mieści się w ustronnym miejscu, dostępnym dla większości zwiedzających
- Pełny obrót głowy trwa aż 15 min
- Po pełnym obrocie, co jakiś czas obręcze wykonują mini ruchy, co daje złudzenie, jakby Kafka „przemawiał”
- Brak większych tłumów
MINUSY
- Głowa wprawiana jest w ruch o każdej pełnej godzinie, co z chwilą, gdy przyjdziemy pod pomnik przykładowo 20 min. po pełnej godzinie sprawi, iż będziemy musieli odczekać kolejnych 40 min, aż rzeźba wykona pełny obrót ponownie.
PODSUMOWANIE:
Pomnik imponuje wielkością i nowoczesnym designem. W słoneczny dzień, obrotowe panele zachowują się jak ogromny kryształ Svarowskiego: rzucają na ulicę urokliwe migotki. Atrakcja robi wrażenie, warta uwagi.
Pomnik z brązu
Charvátova, 110 00 Nové Město
Kolejny pomnik, na jaki natkniemy się błądząc po praskich ulicach mieści się na pograniczu Starego Miasta i części żydowskiej Pragi – Josefova. Postmodernistyczny pomnik wykonany z brązu mierzy ok. 4 metry i przedstawia ogromny garnitur bez głowy, na barkach którego siedzi Franz Kafka. Zdaniem autora pomnika – Jaroslava Róny – garnitur ów ma symbolizować niezrozumiały świat, z którym latami borykał się Kafka.
PLUSY
- Atrakcja bezpłatna, łatwo i ogólnodostępna
- Umiejscowiona w centrum
- Mieści się w ustronnym miejscu, dostępnym dla większości zwiedzających
- Brak większych tłumów wokół
PODSUMOWANIE:
Pomnik jakich praktycznie w miastach wiele. Można odwiedzić z czystej ciekawości, nie jest to rzecz na tyle imponująca, by wpisać ją na listę czołowych literackich atrakcji Pragi.
INNE
Spacerując ulicami miasta warto przyglądać się poszczególnym kamienicom. Na wielu z nich znajdziemy bowiem pamiątkowe tablice informujące o tym, iż zamieszkiwane były przez Kafkę. Osobiście udało mi się odnaleźć miejsce, w którym autor „Procesu” się urodził i w którym pomieszkiwał. Takich miejscówek w Pradze jest naprawdę dużo. Do większości tych miejsc jednakże nie wejdziemy, ba!, nawet ich nie odnajdziemy, gdyż szyldy często przysłonięte są parasolkami okolicznych restauracji czy szyldami sklepików. Dla chętnych odkrywania takich miejsc zamieszczam wpis autorstwa Pracowników Instytutu Goethe’go. Tam wiele kolejnych perełek do odkrycia, których z racji braku wolnego czasu mnie nie udało się odwiedzić.
PODSUMOWANIE:
Odkrywając Pragę Kafki nieustająco na myśl przychodził mi wiersz Tadeusza Różewicza pt.: „Tego się Kafce nie robi”. Zacytuję fragmenty, bo stanowią kwintensencję odczuć, jakie towarzyszyły mi w czasie zwiedzania:
Pomnik Kafki stanął w Pradze / oczywiście sam nie stanął / postawiono go nie pytając / czy ma chęć stać w tym miejscu / i w takiej postaci (…) Franz Kafka zasłużył sobie na to / żeby nie stawiać mu pomników / nie produkować koszulek / podkoszulków filiżanek / chusteczek do nosa majtek.
A jednak produkuje się masę kafkowskich gadżetów i zaprasza w miejsca Kafce dedykowane, trochę słusznie, w większości jednakże (jak chociażby do Muzeum) zdecydowanie na siłę, odcinając te kupony. Tego się Kafce zdecydowanie nie powinno robić.
Albert Einstein
Co dziwne, bardzo w Pradze promuje się Franza Kafkę, a jednocześnie praktycznie niewiele mówi się o innym Wielkim Człowieku, częściowo z Pragą też przecież związanym. Albert Einstein, bo o nim mowa, spędził w czeskiej stolicy dwa bardzo płodne lata (1911 – 1912), podczas których pełnił zarówno funkcję profesora fizyki teoretycznej na tutejszym uniwersytecie jak i wykładał podstawy fizyki teoretycznej w Klementinum. Najważniejsze działo się jednakże za murami mieszkania jednej z praskiej kamienic…
Kamienica, w której mieszał Albert Einstein
Lesnická 7, 150 00 Praha 5-Anděl
By odnaleźć mieszkanie, w którym wraz z żoną Milevą oraz dwojgiem synów pracował nad teorią względności (tak!, dobrze czytacie, to właśnie w Pradze powstała najważniejsza teoria fizyki), trzeba uzbroić się w cierpliwość, dobre buty i jeszcze lepszy nastrój. Kamienica mieści się bowiem w dzielnicy Smíchov za Mostem Palackiego, co, jeśli wyruszamy od strony Starego Miasta, nie jest wcale tak blisko jakby mogło się wydawać. Budynek mieści się w klimatycznej, spokojnej dzielnicy i jedynie zawieszone na jej froncie popiersie informuje, iż przez ze drzwi na początki XX w. codziennie wchodził i wychodził jeden z najważniejszych ludzi świata nauki. Do miejsca tego celowo szłam o własnych nogach, nie korzystając ze środków transportu publicznego. Chciałam poczuć to samo co czuł fizyk, twierdzący, że Praga to miasto przepiękne, tak piękne, że samo w sobie zasługuje na dłuższą podróż, dlatego też zawsze przemierzał jej ulice pieszo. Pieszo wędrował też do pracy, na Uniwersytet, gdzie teraz teoretycznie mieści się jego popiersie (ul. Viničná 7, na którą dotarłam popiersia jednak nie odnalazłam) oraz do… kompleksu Klementinum.
Klementinum (Clementinum) – wieża astronomiczna
Mariánské nám. 5, 110 00 Staré Město
Budynek dawnego kolegium jezuickiego mieści się w samym sercu Pragi, na Starym Mieście niedaleko Mostu Karola. Dziś mieści się tutaj Biblioteka Narodowa a samo miejsce nie rzuca się szczególnie w oczy. Jest niepozorne i nie jest jakoś specjalnie oznaczone. A przecież to w tym miejscu pracował ongiś nie tylko Einstein, ale wizyty składali również m.in Galileusz, Mikołaj Kopernik, Wolfgang Amadeusz Mozart czy Jan Kepler. Wszystkiego tego dowiemy się jednakże już w samym sercu tego miejsca, wspinając się w towarzystwie niebywale zaangażowanych i opowiadających z nieskrywaną pasją przewodników na wieżę astronomiczną, po drodze zaglądając w jedno z najcudowniejszych miejsc, w jakich kiedykolwiek byłam: do jednej z najpiękniejszych bibliotek świata. Co ważne, jej wnętrze jest w pełni oryginalne, perfekcyjnie zachowane i skrywa w sobie chociażby oryginał cennej Biblii Gutenberga czy kolekcję wspaniałych globusów.
PLUSY
- Bilety dostępne są on-line (sugeruję taki zakup z dużym wyprzedzeniem) oraz do kupienia na miejscu (patrz: minusy)
- Wycieczki są kameralne (ok. 20-osobowe) a przewodzi im zaangażowany i uśmiechnięty pracownik biblioteki
- Wycieczka jest w jęz. angielskim, do ręki dostajemy jednakże mini ściągę z najważniejszymi informacjami w rodzimym języku (j.polski), co znacznie ułatwia zrozumienie opowieści
- Przewodnik daje sporo czasu na podziwianie zarówno wnętrza biblioteki jak i pozostałych, głównie astronomicznych eksponatów, nie pogania
- Można robić zdjęcia (bez flasha)
- cena biletu przystępna i adekwatna do poziomu atrakcji
- na dziedzińcu umieszczono stoliki i krzesła, co ułatwia czekanie w kolejce po bilet lub na wejście na wieżę
MINUSY
- Celem wycieczki nie jest sama biblioteka a wejście na wieżę widokową, z której rozpościera się panorama miasta
- wycieczka może stanowić problem na osób z lękiem wysokości i przestrzeni (wieża mierzy jedynie 5 pięter, sama klatka schodowa stanowić może jednak spore wyzwanie dla ludzi borykających się z ww. przypadłościami – coś o tym wiem ;-) )
- nie można wejść do biblioteki – podziwia się ją z mini balkoniku
- nie da się stacjonarnie zakupić biletów na następny dzień (trzeba rano stanąć w kolejce po zakup biletu na nieokreśloną godzinę zwiedzania. My stanęliśmy w kolejce ok. godz. 9:00 rano, wejście na wieżę mieliśmy 2,5 h później).
PODSUMOWANIE:
Absolutne „must visit” dla każdego mola książkowego. Wnętrze barokowej, bogato zdobionej biblioteki naaprawdę zapiera dech w piersiach, co rekompensuje ten malutki ale jednak kiełkujący gdzieś w środku cień zawodu, który pojawia się z chwilą, gdy człowiek uświadamia sobie, że nie można do wnętrza biblioteki wejść. Wycieczka dobrze zorganizowana, wiedza i pasja przewodnika imponujące. Obowiązkowy punkt programu podczas wizyty w Pradze. Widok na panoramę miasta gratis (o ile ma się odwagę wyjść na balkon) ;-)
Biblioteka Miejska – rzeźba Mateja Krena
Mariánské nám. 98/1, 110 00 Josefov
Skoro o bibliotekach mowa, nie sposób nie wspomnieć o Bibliotece Miejskiej, miejscu dosłownie tuż za zakrętem ww. Klementinum, w holu której znajduje się słynna książkowa rzeźba Mateja Krena, czyli zbudowana z książek studnia bez dna. Rzeźba, która wsysa w swe zakamarki i nie chce wypuścić, bo, dzięki umieszczonych we wnętrzu lusterek umożliwia zrobienie zjawiskowych zdjęć. O! I może właśnie dlatego ciężko dostać się do rzeźby, do której nieustannie stoi niekończąca się kolejka zainteresowanych nią turystów.
PLUSY
- Atrakcja bezpłatna
- Umożliwia zrobienie zjawiskowych zdjęć
- Zapewnia ciekawe uczucie „wpadania” w studnię bez dna
- Dostępna dla turystów toaleta przy kawiarni (po lewej od rzeźby), niestety pracownicy niechętnie o niej mówią
MINUSY
- Duże kolejki
- W godzinach szczytu, by dostać się do atrakcji, trzeba trzeba liczyć się z ok. 2h staniem w kolejce
- Nie warto ustawiać się zatem na ok. 1,5 h przed zamknięciem obiektu – biblioteka jest niestety zamykana, a osoby stojące w kolejce wypraszane, bez możliwości podejścia do rzeźby
- Nikt nie pilnuje czasu spędzonego przy rzeźbie, dlatego też kolejka posuwa się do przodu bardzo powoli, bo ludzie bez końca robią sobie zdjęcia wśród książek
RADA:
Atrakcja ciekawa, polecam jednakże podjąć próbę podejścia do rzeźby z samego rana, gdy miasto jest jeszcze leniwe i zaspane. Godziny szczytu będą równoznaczne z koniecznością stania w długim i wolno posuwającym się naprzód ogonku. Dla porównania zrobiłam dwa podejścia. Stając w kolejce ok. 18.00 pod wieżę dotarłam tuż przed zamknięciem biblioteki, czyli ok. 20.00, co spowodowało, że musiałam obejrzeć ją ekspresowo, bo stojący ludzie za mną poganiali i przyspieszali procedurę. Ustawiając się w kolejce około 9.00 rano sprawiło, że dotarcie pod obiekt zajęło mi tylko 20 min., a i sam akt robienia zdjęć mógł odbyć się bardziej komfortowo i na luzie.
Księgarnia Shakespeare a Synové s.r.o.
U Lužického semináře 10, 118 00 Malá Strana
Tuż przy Moście Karola po lewej stronie Wełtawy oraz nieopodal Muzeum Kafki mieści się pewna klimatyczna księgarnia. Zachwyca urokliwym wejście, a tym samym zaprasza do wejścia w swe skromne progi. We wnętrzu znajdziecie spiętrzoną po sufit przede wszystkim literaturę w języku angielskim. Jeśli w planie macie zatem zakup pamiątki pod postacią książki, to miejsce będzie ku temu idealne.I fotogeniczne ;-)
W Pradze spędziłam cztery pełne dni. To sporo, ale jednak nadal zbyt mało, by odkryć wszystkie jej literackie zakamarki. Można bowiem podążać śladami Praskiej Wiosny, opisywanej w „Nieznośnej lekkości bytu” Milana Kundery (polecam zajrzeć pod Pomnik Ofiar Komunizmu – gdy staje się pod nim w odpowiednim miejscu seria rzeźb daje odczucie „znikania” człowieka. Konstrukcja mieści się u podnóża wzgórza Petřín, na ulicy Újezd w dzielnicy Malá Stran) lub też podążać śladami Bohumila Hrabala (czego się nie podjęłam, gdyż moja pierwsza wycieczka po Pradze nosiła głównie kafkowskie znamiona). Nie dotarłam też niestety do Klasztoru na Strahovie, w którym to mieści się kolejna imponująca biblioteka, podobna do tej w Klementinum, a jednak trochę inna. To główne powody, dla których marzy mi się powrót do czeskiej stolicy. Poza tym, nadal nie wiem czy to miasto mi się podoba, czy wręcz przeciwnie. Na pewno nie jest to miłość od pierwszego wejrzenia. A jednocześnie, gdzieś w głębi cały czas rozmyślamo tych klimatycznych uliczkach i czerwonych dachach, które podziwiałam z Hradczan i wracam z rorzewnieniem do chwil, kiedy zmordowana ściągałam zegarek wsazujący na przebyte kilometry i kładłam się spać z poczuciem niebywałego spełnienia i radości w sercu. Jedno jest pewne: czuję niedosyt i marzy mi się powrót, by sprawdzić czy to jest już miłość czy jeszcze tylko kochanie ;-)
