Migawki z dziewiczej krainy -„Twarde światło” – Michael Crummey

Twarde światło po raz pierwszy ukazało się w Kanadzie w roku 1998  i przez wiele jeszcze lat od czasu samej publikacji napawało autora dumą. Nic dziwnego, gdyż prócz krótkich migawek z życia Nowofundlandczyków, w rzeczonym zbiorze Michael Crummey zawarł niejeden, bliski jego sercu przekaz rodzinny. Na kartach książki pisarz przemycił ojcowskie opowieści oraz uchwycił głosy swoich krewnych. I choć poprzeplatał je czystą fikcją literacką, warto nadmienić, iż zbiór nie zatracił na kameralnym klimacie, zachwyca osobliwą intymnością i swojskością, taką, którą odnaleźć można li jedynie we wspomnieniach z rodzimego zaplecza.

Na tomik składa się kilkadziesiąt króciutkich, nierzadko lapidarnych opisów przedstawiających urywki z życia mieszkańców dawnej Nowej Fundlandii, łącznie z członkami rodziny autora. Są to zwięzłe i oszczędne w opisy sceny, które połączono w sposób nieprzypadkowy. Twarde światło otwiera zwięzły prolog o znamiennym tytule Rdza, całość zaś zwieńczona została swoistym epilogiem pod tytułem Katarakta. Sedno książki stanowi rozdział podzielony na cztery części oznaczone nazwami żywiołów. Na Wodę, Ziemię, Ogień i Powietrze składają się 32 opowiastki, po których następują dwa kolejne rozdziały: Odkrywając ciemność i Mapa wysp. Są to części stricte poetyckie, składające się z kilkudziesięciu wierszy.

Byłam dwadzieścia lat młodsza od męża, jego pierwsza żona zmarła w połogu. Zgodziłam się wyjść za niego, bo dobry był z niego rybak, miał własny dom i był gotów przyjąć moją matkę i ojca, kiedy przyjdzie na to czas. To była praktyczna decyzja, a on nie spodziewał się niczego ponad to. Powiedział mi, że dwoje ludzi nie powinno wymawiać słowa miłość, dopóki nie zjedzą razem worka mąki.

Oderwane od siebie kadry, szczątkowe relacje, urywki, wycinki – wybitny prozaik fragmentaryzuje dziewiczą krainę, z której pochodzi. Kanadyjska prowincja okiem Crummeya jest światem prostym, nieskomplikowanym. To siła rybołówstwa, prostota wypieku chleba i warzenia piwa, to trud podjęty w hodowlę bydła, przywiązanie do dzikiej natury i zahartowanie w obliczu jej okrutnych praw, to miłość z przywiązania i związki z czysto praktycznego podejścia do życia. Ta dosyć melancholijna odsłona Nowej Fundlandii skłania do refleksji, zmuszając poniekąd do zadania sobie pytania o cele własnego życia.

Nie mam pojęcia, jak to jest, że wspólna zgryzota może połączyć ludzi miłością.

Trzeba przyznać, iż pióro Kanadyjczyka oszczędne jest w detal. Cechuje je charakterystyczny chłód i odautorski dystans. Autorowi szumnego Dostatku, minimalnymi środkami udaje się jednak w pełni oddać ducha marynistycznej krainy, o której pisze. Crummey kreuje kompleksową panoramę Nowej Fundlandii, w sposób wiarygodny i ujmujący odzwierciedla nie tylko jej surowy klimat, ale przede wszystkim odwagę, zawziętość, pracowitość i praktyczne podejście do rzeczywistości tamtejszych mieszkańców. Urzekający jest fakt, iż obrazy te pozbawione są sentymentalnej nuty, a pomimo to wywołują cały wachlarz skrajnych emocji, od szoku, po niedowierzanie i współczucie względem bohaterów.

Rozkręcał się wir komplementów i flirtu, padały uwagi o blasku światła w oczach dziewczyny, o głębokiej barwie jej ciemnych włosów. Do rozważenia pojawiało się coś na kształt romansu: rozżarzone węgle czekające na rozdmuchanie lub zagaszenie wilgocią obojętności. Płomień samotności i zmęczenia tlący się w brzuchu.

Opowiadania Crummey’a zaskoczyć mogą swoją lakonicznością. To wyjątkowo zwięzłe w formie opowieści, które w sposób wybitny łączą się w spójną i nierozerwalną całość. Opowiadań nie dzieli rozróżnialny klimat czy odrębna tematyka. Pisarz jest wierny swoim korzeniom, konsekwentnie łączy poszczególne odsłony kreując fantastyczny i wielowymiarowy obraz kraju swoich przodków. Dlatego też niniejsza książka zdaje się być wyjątkowo przemyślaną publikacją. Całość dopełnia przyjazna odbiorcy, piękna, aczkolwiek nieprzeszarżowana poetycka fraza. Pisane w żeglarskim duchu wiersze są czytelne i obrazowe, w sposób urokliwy uzupełniają snutą przez Crummey’a historię rodzinnych stron.

Nowe galaktyki i konstelacje
odkrywamy co dnia,
a wciąż pojmujemy
wyłącznie to, co najprostsze.
Światło mknie z prędkością ponad
jedenastu milionów mil na minutę,
rozchodzi się po przestrzeni
tysiące lat po tym,
jak zapadnie się jego gwiazda;
możliwe,
że przez całe życie
brałem namiar na
ciało, które nie istnieje.

Twarde światło to fascynująca podróż poprzez skaliste wybrzeża Nowej Fundlandii, pomiędzy tamtejszymi rdzennymi mieszkańcami, do dziewiczego niemal świata. Podróż to o tyle piękna, iż nakreślona zwięzłą, niepozbawioną jednocześnie poetyckiej nuty odsłoną języka. Ten uroczy zbiór tekstów zadowoli fanów Michaela Crummeya, a nieznającym jeszcze jego twórczości pozwoli odkrywać kreowane przez niego surowe światy. Uwaga – są niepokojąco piękne i uzależniające.

Tytuł: Twarde światło
Autor: Michael Crummey
Wydawnictwo: Wiatr od morza
Rok wydania: 2018
Ilość stron: 205
Tłumaczenie: Michał Alenowicz