A imię jego Chrisowalandis – „Bóg mi świadkiem”, Makis Tsitas

Mijasz szwendającego się po ulicy mężczyznę z walizką. Zastanawiałeś się nad tym, dlaczego jego wyraz twarzy jest zasępiony? Skąd jego przygnębienie? Z jakiego powodu błąka się w samotności? Czy czegoś się boi? Jakie ma lęki? Za czym tęskni? O czym marzy? Czego żałuje? Dokąd zmierza? Czego szuka? Zatrzymaj się. Podejdź do niego. Weź go za rękę, zdobądź się na odwagę,

wejdź w jego umysł i oddaj mu głos.

A imię jego Chrisowalandis. Ma pięćdziesiąt lat i nadwagę. Nie ma pracy. Żyje na garnuszku rodziny, która go szykanuje. Czasem załapuje się na darmową kawę w pobliskim kościele, czasem, w poszukiwaniu cielesnych uciech, zagląda do burdelu. Choruje na cukrzycę i ma problemy z erekcją. Ma niespłacone długi i problem z kobietami. Mizogin, ksenofob. Udręczony życiem frustrat, niekochany i nieakceptowany życiowy niedojda, ofiara losu. Jakieś zalety? Ma wyraziste poczucie humoru (wprawdzie czarnego, ale zawsze), pisze wiersze (aż żal, że kiepskiej jakości), a wiarę w lepsze jutro pokłada w Bogu (co tu dużo mówić: bigot).

Niełatwo go słuchać, w masochistyczny i pokrętny sposób jednak się to robi.

Makis Tsitas, absolwent dziennikarstwa i autor jednego z największych greckich portali poświęconych kulturze, swym debiutem literackim kreśli głęboki portret psychologiczny człowieka będącego na skraju kryzysu psychicznego. Bóg mi świadkiem to szczere wyznanie człowieka, któremu w życiu nie powiodło się. Jego monolog, za sprawą wyjątkowo niezgrabnego i uwierającego charakteru, stereotypowego myślenia, emocjonalnej niedojrzałości oraz społecznego niedostosowania, bywa skrajnie denerwujący. Początkowa irytacja, rozdrażnienie i niechęć jednak, w miarę nawarstwiających się wyznań Chrisowalandisa, przeobrażają się w szczere odczucie litości. Stopniowo odkrywane karty jego poharatanego życia zaczynają wywoływać względem niego nieśmiałe pokłady empatii, by na samym końcu przekształcić się w naturalną chęć udzielenia mu pomocy. Grek stworzył frapującą osobowość, pełnego tragizmu antybohatera, który wyzwala w odbiorcy skrajne uczucia, od niemiłego uwierania na duszy, po litościwe mu pobłażanie.

Prócz wielowarstwowego i niejednoznacznego portretu osobowościowego, Tsitas odmalował wyjątkowo aktualne tło społeczne współczesnej Grecji. Permanentne bezrobocie, ekonomiczna labilność, skrajne zadłużenie – to realne problemy, z którymi borykają się mieszkańcy południowego krańca Półwyspu Bałkańskiego, a które subtelnie wyznaczają rytm poczynaniom głównego bohatera. Warstwa ta wzbogacona została o kolejny problem społeczny, jakim niewątpliwie jest kwestia przemocy (zarówno fizycznej, jak i psychicznej) w rodzinie i jej wpływu na kształtowanie się charakteru. Problematyka ta, choć ledwie muśnięta, wywiera znaczące piętno na postaci perorującego bohatera i jest jednym z istotniejszych czynników generujących fabułę powieści.

Bóg mi świadkiem to smutny i przygnębiający portret człowieka zagubionego w życiowej malignie. Jest to emocjonująca, pozbawiona cenzury spowiedź postaci w psychicznym kryzysie, osoby sfrustrowanej i niespełnionej, uporczywie jednak, do samego końca poszukującej szczęścia. Przymierzając się do lektury debiutu Tsitasa, trzeba mieć świadomość, iż obraz ten nie należy do łatwych w odbiorze, z każdej strony uwiera, doskwiera i wywołuje poczucie dyskomfortu. Książka wyzwala wiele, nie do końca przyjemnych emocji. Choć konfrontacja ta wymaga obywatelskiej odwagi i sporego samozaparcia, sumarycznie daje nad wyraz wiele satysfakcji. A co najważniejsze, dzięki naprawdę nieszablonowej osobowości głównego zapada w pamięć i serce na dłużej.

Tytuł: Bóg mi świadkiem
Autor: Makis Tsitas
Wydawnictwo: Książkowe Klimaty
Rok wydania: 2018
Ilość stron: 256
Tłumaczenie: Michał Bzinkowski